Onthulling plaquette Robert Regout, Grafkapel Meerssen, 17 maart 2018

Beste familieleden en vrienden,

Thuis. Een plaats waar je – hoe toepasselijk vandaag – warmte voelt. Niet alleen door een haard of een CV, maar vooral omdat je de warme voelt van de geborgenheid van die vertrouwde familiaire omgeving. Robert Regout heeft zich hier in Maastricht, in zijn ouderlijke woning thuis gevoeld.

Wat heeft hem bewogen om in te treden en een weg in te slaan die hem vele jaren weg zouden houden van huis? Want zoveel was wel duidelijk wanneer je 100 jaar geleden intrad bij een of andere orde.

De eerste drie jaren op het noviciaat in het landelijk gelegen Grave zijn Robert niet gemakkelijk afgegaan. Een telg uit het geslacht Regout, die zich een paar dagen later dan de anderen aan de poort meldde. En die zo’n grote hoeveelheid kledingstukken meenam dat de lijst nauwelijks opgeschreven kon worden in het vakje dat in het novietenboek gereserveerd was voor meegebrachte spullen. Een bolhoed, hoge rijlaarzen: viel het hem moeilijk om afscheid te nemen van vertrouwde luxe?
Het noviciaat bracht regelmaat bij. Alles was geregeld. Van minuut tot minuut wist de novice wáár hij zich met wèlke activiteit moest bezighouden. Vroeg uit de veren en vroeg naar bed. Met oudjaar draaide de overste om kwart voor 10 de klok naar kwart voor 12. Dan ging men naar de kapel. Daar knielde men neer en bad samen een half uur voor het uitgestelde sacrament, waarna de klok weer terug werd gezet naar kwart over 10 en iedereen “in het nieuwe jaar” naar bed kon gaan.

In het Geestelijk Dagboek wat Robert in die tijd bijhield is hier en daar invoelbaar dat hij de drie jaren als niet als een thuis ervaren heeft. Hij heeft moeite met het vroege opstaan, met op tijd komen, hij is snel afgeleid en vindt zichzelf lui. Hij maakt goede voornemens: in augustus 1917 tekent hij op dat hij “meer edelmoedig” wil zijn. En “niet kleinzerig” wil zijn. En dat hij (citaat) “minder bezorgd wil zijn voor een goede kamer, kleeren (schoenen), eten enz.” Het woord minder is later ferm doorgestreept en vervangen door “niet”. Ook bemerkt hij bij zichzelf een geestelijke verwaandheid door zijn afkomst. In februari 1919 schrijft hij: “Ikzelf ben jezuïet geworden: en ik blijf de belangen van de familie behartigen. Ik droom steeds nieuwe grootheid voor mijn familie”. Vervolgens vraagt hij zich af of de families Van Voorst, Van Wijnbergen, Van Nispen en Loeff ook zo zijn. Of (citaat) “zouden zij misschien bidden om niet al te grooten voorspoed? Omdat wereldsche voorspoed bijna zeker -de mensch is mensch- de godsdienstige (voorspoed EvD), de enige waarde, ondermijnt. Behartigen zij (die ander families EvD) misschien de ware belangen?”. Let wel: Robert hield veel van zijn familie en had er groot respect voor maar vroeg zich toch af of het niet beter zou zijn te bidden dat er niet al te veel weelde en voorspoed moest komen. (citaat)“Omdat waar alles goed gaat, God zoo licht vergeten wordt.”
Op het eind van zijn persoonlijke reflecties neemt Robert zich voor om in de toekomst, waar het nodig is, uit te komen voor de waarheid en het recht en de nobele principes. En dit wil hij op de beste en de hoogste wijze doen: “daarvoor zijn we Jezuiet”.

De theologie-opleiding in Maastricht bood, anders dan u misschien vermoedt en anders dan tegenwoordig het geval is, geen mogelijkheden om eventjes bij de familie aan te gaan. Ook tijdens deze studie-jaren was vrije tijd strak vormgegeven. Indachtig de regel van Ignatius van Loyola moest ieder studiehuis een campagne (een ontspanningshuis) hebben op een uur gaans van het studiehuis. Voor Maastricht waren dat de mergelgrotten waar met vak- en meesterschap vele sculpturen werden vervaardigd. Dus geen gezellige kopjes thee met de familie thuis in de salon, maar noeste arbeid met vijlen en beitels in mergelgrotten.

Mogelijkheden om huiselijkheid te creëren deden zich voor Robert voor in de tijd dat hij als leraar in Katwijk en als studentenmoderator in Nijmegen werkzaam was. Leerlingen en studenten kwalificeerden zijn werkkamer als, hoewel dat woord nog niet in zwang was ‘gezellig’, maar met een zekere chaos. Alle inspanningen van Robert op het noviciaat ten spijt om meer gedisciplineerd te worden voldeed zijn kamer niet aan het toon- of clichébeeld van de gedisciplineerde en aan wereldse goederen onthechte Jezuïet. Dat bleek eigenlijk ook wel uit de stukken die in 1997 terugkwamen uit de Russische archieven. De Gestapo had in juni 1940 alle papieren uit Regouts werkkamer meegenomen en daaruit blijkt toch dat de werktafel zo niet chaotisch dan toch wel slordig moet zijn geweest. Dat biedt ons natuurlijk wel een aardige inkijk in het leven van de Nijmeegse student tijdens het interbellum. Briefjes van bezorgde ouders aan de père Regout. Over ‘Willem’ die nu op kamers zat en van zijn ouders 2 gulden had gekregen om een retraite te gaan doen, maar dat geld gebruikt had -zo vreesde zijn ouders- om naar de voetbalinterland tegen België te gaan. Of ‘Lientje’ die regelmatig na tien uur ’s-Avonds in herendispuutshuizen werd gesignaleerd. Haar ouders vroegen aan pater Regout of hij een oogje in het zeil kon houden.
We weten niet of hij naspeuringen heeft gedaan. De wereld had immers grotere zorgen. Waarschijnlijk was Professor Regout vooral in beslag genomen door de plotselinge bezetting door de Duitsers. Zorgvuldig, vanuit zijn juridische achtergrond had Robert de ontwikkelingen in Duitsland kritisch gevolgd. Door het hele land hield hij lezingen over welke rechten de bezetter nu wel en niet kon laten gelden en hij waarschuwde mensen om niet te passief te zijn. Naïef zouden wij kunnen zeggen… met de kennis van nu. Maar voor Robert Regout was het een duidelijke missie. Nu kon hij juist dàt doen wat hij zich had zo voorgenomen 20 jaar eerder tijdens het noviciaat: zich inzetten voor waarheid en recht…

De afloop van het verhaal is bekend: Regout werd opgepakt en afgevoerd. Een proces op basis van halve waarheden en hele leugens leverde het vonnis een enkele reis naar Dachau op. Regout mocht nooit meer terugkeren, aldus de machthebbers. In Dachau is hij overleden en gecremeerd. Er is geen graf. Wij zijn vandaag hier in het familiegraf om Robert Regout 75 jaar na zijn overlijden op een bijzondere manier thuis te laten komen. Door middel van een plaquette zal hij hier toch weer wat aanwezig zijn te midden van zijn familie. Wij hopen dat de bezoekers aan deze kapel door het leven van Robert Regout geïnspireerd mogen worden.

Robert… welkom thuis